Ο κοινωνικός χαρακτήρας της Επανάστασης του 1821

του Αναστάση Γκίκα

αναδημοσίευση από ΚΟΜΕΠ

Τεύχος: 2011 Τεύχος 2

«Ας εξετάση διακεκριμένως οποιοσδήποτε έλαβεν μέρος εις την Επανάστασιν, και θέλει ίδει ότι η τάξις των ξενιτευμένων λογιοτάτων και εμπόρων είναι ήτις πρώτη ετόλμησεν και εκίνησεν τον μοχλόν τούτον και έμβασεν και τους Προεστούς και τους Αρματωλούς εις τα αίματα»1. Ετσι περιγράφει την κινητήρια δύναμη της Επανάστασης του 1821 ένας εκ των πρωταγωνιστών της, ο Σερραίος επαναστάτης Ν. Κασομούλης, καταδεικνύοντας το κοινωνικό της περιεχόμενο. Εκτοτε αυτό εκτοπίστηκε από την κρατούσα ιστοριογραφία, για να κυριαρχήσουν το θρησκευτικό και μια «υπερταξική» έννοια του εθνικού ως αποκλειστικά κίνητρα της Επανάστασης.

Ο φετιχισμός της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας

 

Σοβιετική γελοιογραφία που παρουσιάζει τους πυλώνες που στηρίζουν την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία: εξαπάτηση, εκλογικά εμπόδια δια της βίας, και δωροδοκία 

Οι εκλογές πλησιάζουν και, όπως πριν από δύο χρόνια, θα αρχίσουμε να ακούμε παροτρύνσεις για ‘ενωμένη αριστερά’, καλοθελητές να εκλιπαρούν για συσπείρωση, όπως πριν δύο χρόνια σε ‘κυβέρνηση της αριστεράς’, και λοιπές συμβουλές ή ερωτήσεις τέτοιου είδους. Όχι ότι σταμάτησε, δηλαδή, ποτέ αυτή η τακτική. Μόλις πριν ένα μήνα η θέση αυτή εκφραζόταν με την ανεδαφική και προβοκατόρικη ερώτηση ‘ποιον θα στηρίξει το ΚΚΕ αν στο β’ γύρο των δημοτικών εκλογών είναι αντίπαλοι ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ με τον υποψήφιο του ΧΑ’. Αλλά τι πάει να πει ‘ενωμένη αριστερά’ για ‘κυβέρνηση αριστεράς’; Τι πάει να πει κυβέρνηση αριστεράς σε συνθήκες δικτατορίας της αστικής τάξης; Ακόμα και αν ‘κυβερνούν’ οι ‘αριστεροί’, την εξουσία θα την έχει το Κεφάλαιο. Και αυτό είναι πλέον ολοφάνερο, από τις ομιλίες του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ στις ΗΠΑ, και τη συμπόρευση με το ΣΕΒ.

Ι. Β. Στάλιν - Διαλεκτικός και Ιστορικός Υλισμός (μέρος πρώτο)

Ι. Β. Στάλιν

Διαλεκτικός και Ιστορικός Υλισμός

(1938)

Μτφρ από την αγγλική: Επαγρύπνηση

Ο διαλεκτικός υλισμός είναι η κοσμοθεωρία του μαρξιστικού-λενινιστικού κόμματος. Ονομάζεται διαλεκτικός υλισμός επειδή ο τρόπος προσέγγισης των φυσικών φαινομένων, η μέθοδος με την οποία τα μελετά και τα κατανοεί, είναι η διαλεκτική, ενώ η ερμηνεία των φυσικών φαινομένων, η σύλληψη αυτών των φαινομένων, η θεωρία του, είναι υλιστική.

Tο μνημόνιο ως μέτρο έκτακτης ανάγκης

Η πολιτική που ασκείται στην Ελλάδα σήμερα, η μορφή άσκησης κυβερνητικής εξουσίας εντάσσεται στην κατηγορία της ‘κατάστασης έκτακτης ανάγκης’ που εξετάζουμε. Αλλά αυτό δεν επιβεβαιώνει τίποτα άλλο εκτός του ότι ‘δεν υπάρχει κράτος, ακόμα και το πιο δημοκρατικό, που να μην έχει στο Σύνταγμά του κάποια χαραμάδα ή επιφύλαξη που να παρέχει στην αστική τάξη το μέσο να ρίχνει το στρατό ενάντια στους εργάτες,’ ή, σε συνθήκες μικρότερης όξυνσης της ταξικής πάλης, να αναστέλλει τις νόμιμες διαδικασίες και να παραβιάζει βασικά δικαιώματα με το πρόσχημα της αντιμετώπισης της έκτακτης ανάγκης. Το δίδαγμα για τον εργάτη είναι πως το εποικοδόμημα (μορφή διακυβέρνησης και δικαιικό σύστημα) καθορίζεται σε τελευταία ανάλυση από τις σχέσεις παραγωγής και την όξυνση της ταξικής πάλης. Το δίδαγμα για τον κομμουνιστή είναι πως σε συνθήκες δικτατορίας της αστικής τάξης η κατάσταση ανάγκης είναι απλώς η άλλη όψη της κατάστασης νομιμότητας, και για αυτό το λόγο η πάλη για τη δικτατορία του προλεταριάτου είναι ιστορικό καθήκον όσων θέλουν να ζήσουν σε μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Η μαρξιστική-λενινιστική θεωρία περί κράτους

Η μαρξιστική-λενινιστική θεωρία του κράτους είναι παραδειγματική εφαρμογή των αρχών του διαλεχτικού και ιστορικού υλισμού. Στηρίζεται σε δύο βασικές θέσεις. Αφ’ ενός, το κράτος είναι γέννημα των ταξικών κοινωνιών. Συνέπεια αυτής της θέσης είναι η θέση για τον μαρασμό του κράτους στο ανώτατο στάδιο της κομμουνιστικής κοινωνίας, όπου οι τάξεις έχουν εξαλειφθεί. Αφ’ ετέρου, σύμφωνα με τη δεύτερη θέση, η πορεία προς το ανώτατο στάδιο του κομμουνισμού, όπου το κράτος είναι περιττό, είναι διαλεκτική και περιλαμβάνει το πρώτο στάδιο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης μέσα σε συνθήκες δικτατορίας του προλεταριάτου.

Κόμμα του Λένιν, κόμμα του Στάλιν

Αν ο λενινισμός εκφράζει το πέρασμα από τον ιμπεριαλισμό στην επανάσταση και τη δικτατορία του προλεταριάτου, ο σταλινισμός εκφράζει το πέρασμα στο σοσιαλισμό κάτω από τη δικτατορία του προλεταριάτου. Ο σταλινισμός θεωρητικά φώτισε το δρόμο του σοσιαλισμού και πραχτικά τον πραγματοποίησε.

Η κομμουνιστική απόφαση

 

Προς μια διαλεκτική υλιστική έννοια της απόφασης

Το ουσιαστικό περιεχόμενο της απόφασης είναι η θέση που παίρνει αυτός που αποφασίζει σε σχέση με το αδιαπραγμάτευτο ερώτημα: εργατική τάξη ή Κεφάλαιο; Το στρατηγικό περιεχόμενο κάθε επαναστατικής απόφασης μέσα στο πλαίσιο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και της δικτατορίας της αστικής τάξης (που είναι το ουσιαστικό όνομα του πολιτικού εποικοδομήματος, ανεξάρτητα από την εκάστοτε μορφή του, π.χ. κοινοβουλευτική δημοκρατία, συνταγματική μοναρχία, στρατιωτική χούντα κλπ.) είναι η θέση υπέρ της εργατικής τάξης. Δεν υπάρχει τρίτη οδός. Αυτός που υποστηρίζει τη μέση λύση έχει ήδη πάρει θέση, έχει ήδη ταχθεί με το Κεφάλαιο.

(Σοσιαλ-)Φασισμός, αντι-κομμουνισμός και κρατικός μηχανισμός

Ας θυμηθούμε μέσα σε λίγες αράδες και μέσα από λίγες εικόνες γιατί δεν υπάρχουν δύο άκρα. Ας δούμε γιατί το άκρο του φασισμού είναι το επιτελικό κέντρο, η αιχμή του δόρατος της άρχουσας τάξης, παρουσιάζοντας την παραδειγματική ένωση φασισμού και κρατικού μηχανισμού στη ναζιστική Γερμανία, προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μονοπωλίων. Ας δούμε, τέλος, γιατί, όταν οι αστοί ξεχύνουν τους φασίστες, οι οπορτουνιστές σοσιαλδημοκράτες όχι μόνο δεν είναι άμοιροι ευθυνών, αλλά πρέπει και να αντιμετωπίζονται ως φασίστες.

Friedrich Engels - Για το κύρος*

*Με τη λέξη κύρος, αποδίδουμε τη λέξη: Autorität επειδή όμως δεν εξαντλείται έτσι όλη ή έννοια της λέξης αυτής σημειώνουμε ότι σημαίνει και: επιβολή, αυθεντία, εξουσία, αρχή, δικαιοδοσία. (Σημ. Μετ.)

Μερικοί σοσιαλιστές άρχισαν τον τελευταίο καιρό μια κανονική σταυροφορία ενάντια σ' αυτό που ονομάζουν: αρχή του κύρους. Αρκεί να τούς πουν ότι τούτη ή εκείνη η πράξη είναι πράξη κύρους, για να την καταδικάσουν. Γίνεται τόση κατάχρηση με αυτή τη συνοπτική διαδικασία, που χρειάζεται να εξετάσουμε την υπόθεση λίγο από κοντά. Κύρος θα  πει με τη σημασία της λέξης πού πρόκειται εδώ: επιβολή μιας ξένης θέλησης στη δική μας. Το κύρος προϋποθέτει από την άλλη πλευρά την υποταγή. Επειδή όμως και οι δύο αυτές λέξεις χτυπούν άσχημα στ' αυτιά και ή σχέση πού εκφράζουν είναι δυσάρεστη για το υποτασσόμενο μέρος, μπαίνει το ερώτημα μήπως υπάρχει κανένα άλλο μέσο για να τα βγάλουμε αλλιώς πέρα. Μήπως θα μπορούσαμε -στις τωρινές κοινωνικές συνθήκες- να φέρουμε στη ζωή μιαν άλλη κοινωνική κατάσταση, όπου αυτό το κύρος δε θα έχει κανένα πια σκοπό και κατά συνέπεια θα πρέπει να λείψει.

Το εργατικό κίνημα ως εχθρός της αστικής δημοκρατίας

Η κατάσταση ανάγκης στο Ελληνικό Σύνταγμα

Συνεχίζουμε σε αυτή την ανάρτηση την ανάλυση του νομικού εποικοδομήματος και το ρόλου του στην αναπαραγωγή των καπιταλιστικών σχέσεων εκμετάλλευσης-παραγωγής. Πιο συγκεκριμένα, συνεχίζουμε την ανάλυση της νομικής ρύθμισης της κατάστασης ανάγκης ή κατάστασης εξαίρεσης. Κλείσαμε την προηγούμενη σχετική ανάρτηση με τα λόγια του Λένιν ότι ‘δεν υπάρχει κράτος, ακόμα και το πιο δημοκρατικό, που να μην έχει στο Σύνταγμά του κάποια χαραμάδα ή επιφύλαξη που να παρέχει στην αστική τάξη το μέσο να ρίχνει το στρατό ενάντια στους εργάτες, να κηρύχνει το στρατιωτικό νόμο κτλ., «εις περίπτωσιν διασαλεύσεως της τάξεως», δηλαδή στην παραμικρή απόπειρα της εκμεταλλευόμενης τάξης ν’ αποτινάξει τη σκλαβιά της και να προσπαθήσει να εξασφαλίσει μιαν ανθρώπινη ζωή’.

Μάχη για το ποιος θα «δαγκώσει» το «μήλον της Εριδος»

Ελισαίος ΒΑΓΕΝΑΣ
Μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ

Οι φασιστικές ομάδες κρούσης που αξιοποιούνται από το αστικό σύστημα στην Ουκρανία για τη χειραγώγηση του λαού

Οι εξελίξεις στην Ουκρανία ήταν και είναι ραγδαίες, όχι όμως κι απρόβλεπτες. Εδώ και καιρό πάνω της μαζεύονταν όλα αυτά τα «σύννεφα», που έδωσαν την ισχυρή πολιτική «καταιγίδα» των τελευταίων ημερών. Μια «καταιγίδα» που στοίχισε τη ζωή 87 ανθρώπων, τον τραυματισμό εκατοντάδων άλλων κι εκτός των άλλων «ανασύνθεσε» για τα καλά το πολιτικό σκηνικό της χώρας. Ο Πρόεδρος Β. Γιανουκόβιτς, επικεφαλής του «Κόμματος των περιοχών» κυνηγήθηκε από το θώκο του, οι δυνάμεις της «αντιπολίτευσης» (μεταξύ αυτών και απροκάλυπτα εθνικιστικές - ναζιστικές δυνάμεις) ανέλαβαν το «τιμόνι» της αστικής κυβερνητικής διαχείρισης.

Αλήθεια, όμως, τι είδους «σύννεφα» ήταν αυτά που προκάλεσαν αυτή την ισχυρή πολιτική «καταιγίδα»; Τι αποτέλεσε το «μπαρούτι» και τι το «φιτίλι» της συγκεκριμένης σύγκρουσης; Ποιες δυνάμεις επωφελήθηκαν και ποιο το μέλλον της χώρας; Ποια η στάση του κομμουνιστικού κινήματος απέναντι στις εξελίξεις;

Η ανωτερότητα της μαρξιστικής-λενινιστικής μεθόδου ανάλυσης

Το άγαλμα του Λένιν στη Συμφερούπολη της Κριμαίας 

Σε αυτή την ανάρτηση θα σχολιάσουμε, αφού παραθέσουμε δίπλα δίπλα, τις προχθεσινές ανακοινώσεις του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ για τις πρώτες αντι-κομμουνιστικές ενέργειες της φιλο-ευρωπαϊκής και φιλο-αμερικανικής, φασιστικής κυβέρνησης της Ουκρανίας. Θα το κάνουμε αυτό, μόνο και μόνο για να αναδείξουμε τη διαφορά ανάμεσα στο κόμμα που εφαρμόζει την επιστημονική θεωρία του μαρξισμού-λενινισμού και σε ένα κόμμα που περιορίζεται σε ευχολόγια -γιατί είναι φύσει οπορτουνιστικό- στην ‘ανάλυση’ μίας κατάστασης που μυρίζει μπαρούτι και δείχνει πως θα επηρεάσει τις ζωές όχι μόνο των Ουκρανών αλλά γενικότερα της περιοχής της Ευρώπης. Αυτή είναι και η διαφορά ανάμεσα σε ένα εργατικό κόμμα και σε ένα κόμμα της αστικής τάξης. 

Σκέψεις για την σοσιαλιστική οικοδόμηση I

Αυτό που εμποδίζει τους εργαζόμενους να οργανωθούν, να αντισταθούν και να νικήσουν δεν είναι μόνο η δυσπιστία ή ο φόβος απέναντι στην δυνατότητα της επανάστασης. Συχνά δεν είναι ούτε η απουσία μιας (τυπικής έστω) ταξικής συνείδησης. Αυτό που στέκεται πραγματικό εμπόδιο στην χειραφέτηση της εργατικής τάξης είναι ο ιδεολογικός πόλεμος της αστικής τάξης ενάντια στην προοπτική της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.